Derzler, kürleme işlemi sırasında düzensiz olma eğilimini taşıyan betonda meydana gelen çatlakları düzenler. Bu çatlaklar, beton kütlenin tüm kullanım ömrü boyunca maruz kalacağı farklı gerilimlerin bir sonucudur.
Taze beton, genleşmesine veya büzülmesine yol açabilen nem ve sıcaklıktaki değişikliklere karşı oldukça hassas olup çatlaklara neden olan bir karışımdır.
[toc]
Derzlerin betondaki önemi, çatlamayı önlemesi değil, çatları kontrol altına almasıdır. Bu nedenle, periyodik bir bakım planına ihtiyaç duymanın yanı sıra doğru bir şekilde yerleştirilmeleri ve planlanmaları gerekir.
Beton derzler nelerdir?
Temel olarak, derzler betonda bir amaca hizmet eden çatlaklardır, kendilerini beton yüzeyinde bir kesinti olarak gösterirler. Genellikle, erken girişli kuru kesme veya testere ve geleneksel ıslak kesim olarak bilinen kesme işlemleri kullanılarak elde edilirler.
Kalın döşemeler, elmas veya aşındırıcı dişli disklere sahip kesiciler (testereler) gerektirir. Beton döküm mastarı için elmas diskli taşlama makineleri kullanılır.
Benzer şekilde, yapısal elemanlar arasındaki bağlantılar hazır kesilmiş polistiren şeritlerden oluşur.
Derzler, beton genleşmesi ve büzülmelerinin neden olduğu deformasyonları emerler. Her ne kadar yapısal hareketleri kontrol altında tutmak için planlanmış olsalar da aynı zamanda yüksek oran da olmasa da depremlerden kaynaklı hareketleri de kontrol altında tutarlar.
Betonda neden derzlere ihtiyacımız vardır?
Dökme sırasında beton, kürleme sürecini ve hacmini etkileyen dış faktörlere maruz kalır. Bu, betonun su kaybetme, genleşme veya büzülme gibi belirli şekillerde değişme uğramasına neden olur.
Genişletmeler ve büzülmeler sırasında, beton kütle, yüzeyin tamamı üzerinde rastgele çatlamaya neden olan gerilmeler oluşturur. Bu kaçınılmazdır ve betonda görüşen doğal bir süreçtir, ancak derzler sayesinde en aza indirilebilir.
Ancak, betondaki derzler gereklidir. Döşeme bölümleri arasında separasyon oluşturarak, dökme faaliyetlerinin ne zaman askıya alınacağını planlarlar ve bu sayede doğru inşaat sürecine izin verirler.
Beton derz çeşitleri
Beton derz tipleri, kontrol altında tuttukları eyleme veya harekete dayanır.
Daha önce açıkladığımız gibi, beton büzülmelere ve genişlemelere tabidir, bu nedenle bu eylemlerin her biri belirli bir derze karşılık gelir. Ayrıca, yapısal yer değişikliklerinin kendi derzlerine ihtiyacı vardır.
Sonuç olarak, üç ana beton bağlantı türü vardır, bunlar:
Beton genleşme derzleri (Dilatasyon derzleri)
Bunlar, beton genişlemesi tarafından tetiklenen sıkıştırma kuvvetlerinin neden olduğu bitişik elemanlar arasında ezilmeyi ve bozulmayı önleme ile karakterize edilir.
Bu genişleme, sıcaklık değişimlerinden öte, yükler, yapısal elemanların diferansiyel hareketleri ve zemin koşullarına bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Genleşme (dilatasyon) derzlerinin temel işlevi yapısal elemanların izole etmesidir. Yani, etkileşimleri kısıtlamak ve çatlamayı en aza indirmektir. Örneğin, bunlar nedeniyle döşemelerin, duvarların, sütunların vb. yapıların bağımsız olarak hareket etmesi mümkündür.
Bu tip bir bağlantı, elastomer gibi sıkıştırılabilir bir malzeme ile mühürlenen betonun kesilmesi yolu ile elde edilir.
Betonda büzülme derzleri
Betonun hidrolik büzülmesinden kaynaklanan öngörülemeyen çatlakları azaltmaktan sorumludurlar. Bunlar yapı elemanının hem uzunlamasına hem de enine eksenine yerleştirilirler.
Büzülme derzleri, kaldırım döşemeleri, duvarlar gibi düz ve ince elemanlar için gereklidir. Ayrıca çatlamayı etkili bir şekilde kontrol altında tutmak için yeterli derecede bir boşluk gerektirirler.
Taze betona şeritler yerleştirilerek veya betondaki olukları keserek ve doldurarak oluşturulurlar.
Betonda inşaat derzleri
İnşaat derzleri, farklı zamanlarda dökülmüş beton elemanlara katılmayı amaçlamaktadır.
İnşaat derzleri, bir elemanın yüzeyindeki yerlerini belirlemek için hassas hesaplamalar gerektirir. Esasen, bunlar yapısal zayıflamanın en az olduğu noktalarda bulunmalıdır.
Bir inşaat derzi, kaba agregalardan (çakıl) kaynaklanan düzensizlik etkilerini iptal edebilmek için düzenliliği ve yüzeysel pürüzsüzlüğü ile öne çıkmalıdır.
Derzlerin sızdırmazlığı ve hazırlanması
Derzler tanımlandıktan ve betona kesildikten sonra, üç bitirme yöntemi vardır:
Birincisi, özellikle sürekli olarak forkliftlerin neden olduğu yüklere maruz kalmaları durumunda, endüstriyel zemin kaplamada tavsiye edilmeyen bir yöntem olan derzlerin açık bırakılmasıdır.
İkinci yöntem, olukta derin bir sızdırmazlık uygulaması olan derzlerin doldurulmasıdır. Bu kaplama, çoğu sert tekerlekli araçların yoğun trafiğine maruz kalan zeminler için uygundur.
Son olarak, üçüncü yöntem, oluğun kısmen kapatılması ve bu tür sert sızdırmazlık malzemeleri kullanılmadan bir öncekinden farklı olarak geleneksel derz sızdırmazlık uygulaması yapılmasıdır.
Çoğu aracın pnömatik tekerlekli olduğu nispeten hafif trafiğe sahip zeminler için kısmi derz sızdırmazlığı önerilir.
Endüstriyel döşeme derzleri, makinelerin sürekli trafiği ve bir zeminin bozulmasını hızlandırabilecek endüstriyel aktiviteden kaynaklı aşınma nedeniyle iyi bir sızdırmazlık yalıtımı gerektirir. Bu nedenle, genleşme derzlerini onarmak ve mühürlemek için ideal bir sistem olan BECOSAN gibi alternatifler vardır.
